"Beni kıyafetlerimle gömün"

 

Tarihin en ünlü doktorlarından biri olarak bilinen Margaret Ann Bulkley'in mesleği uğruna tam 56 yıl kadın olduğunu saklamasının hikayesi, okuyanlarda büyük şaşkınlığa neden oluyor. Kıyafetleriyle gömülmek için vasiyet veren Bulkley'in bu vasiyeti yerine getirilmeyince onun aslında erkek değil de bir kadın olduğu ortaya çıkıyor. İşte o hikaye...

 

Tıp tarihinde birbirinden farklı birçok hikaye var. Ancak bu hikayeler arasında en etkileyici olanı, doktor olabilmek için tam 56 yıl boyunca kadın kimliğini saklamak zorunda kalan Margaret Ann Bulkley'in hikayesi...

 

İLK KADIN DOKTORDAN YARIM YÜZYIL ÖNCE YAŞADI

Aybüke Sengir'in derlemesine göre 1856 yılında, ilk kadın doktor olarak kayıtlara geçen Elizabeth Garrett'ten tam yarım yüz yıl önce yaşayan Margaret Ann Bulkley vardı. Adını hiç duymadığımız bu kadın, dönemin en başarılı doktorlarından biriydi ve tıp dünyasına önemli katkılar sağlıyordu.

 

Bulkley'in, 19. Yüzyılın başında doktorluğunu kadın kimliği ile yapmasına imkan yoktu. Toplumun bu adaletsiz yaklaşımını aşmak için adını değiştirdi ve erkek kılığına girdi. Üstelik mesleğini İngiliz ordusuna karşı yaptı. Margaret'in cinsiyeti, ancak öldüğü zaman anlaşıldı. Ordu, doktorun bu sırrı açıklanmasını yasakladı ve 100 yıl boyunca Margaret Ann Bulkley'in hikayesi gizli kaldı.

 

AMCASI SAYESİNDE ELİT BİR ÇEVREYLE TANIŞTI

1789 doğumlu Margaret Ann Bulkley, 14 yaşına geldiğinde, maddi güçlükler ve babasının borçları nedeni ile hapse düşmesine, Margaret ve annesinin de Londra'da yaşayan amcasının evine sığınmasına sebep oldu.

Burada amcası sayesinde elit bir çevreyle tanışma şansı yakaladı. Ailesi, elit çevrenin desteği ile zeki Margaret'ın öğretmen olabileceğini düşünüyor, onu bu yönde destekliyorlardı.

 

CİNSİYETİNİ GİZLEYEREK TIP EĞİTİMİ ALDI

Margaret, bu elit çevrede, devrimci Venezuela generali Francisco Miranda ile tanıştı. Bu tanışma Margaret'ın yaşamında dönüm noktası oldu. Birlikte yaptıkları plana göre, Margaret cinsiyetini gizleyerek tıp eğitimi alacak, mezun olduktan sonra Venezuela'da doktorluk yapacaktı. Çünkü o dönemde kadınların tıp eğitimi almasına ve doktor olarak görev yapmasına izin verilmiyordu.

 

AMCASININ ADINI ALDI

Margaret, 1806'da vefat eden amcasının adını ve miras bıraktığı parayı alarak, Edinburgh Üniversitesi'ne girdi. Ancak mezun olduğunda, Miranda ile yaptıkları planı hayata geçiremediler. Miranda siyasal olaylardan dolayı İspanyollar tarafından hapsedilmişti. Margaret kurdukları planı tek başına uyguladı, kadın kimliğini gizleyerek yaşamına Dr. Barry olarak devam etmeyi seçti.

 

VALİ EŞCİNSEL İLİŞKİ İDDİASI ATILDI AMA O KADINDI

Doktor olarak önce kısa bir süre Playmouth'daki askeri hastaneye ardından da 1816'da Cape Town, Güney Afrika'ya gönderilir. Bölge Valisi Charles Somerset ile tanıştıktan bir süre sonra bölgenin en önemli sağlık personeli haline gelir. Çalışkanlığı ve halk sağlığına verdiği önemle oradaki İngiliz kolonisinde müfettiş yapılır. Halkın temiz suya ulaşmasındaki olağanüstü çabaları çok takdir toplar. Bu sırada Vali'nin kişisel hekimliğini de üstlenir. Artık neredeyse aileden biri gibidir. Ancak 1826 yılında Vali ile arasında eşcinsel ilişki iddiası oldukça sansasyonel bir şekilde patlak verir. O dönemde cezası ölüm olan bu suçlamadan her ikisi de beraat etse de Vali'nin siyasi yaşamı bir daha düzelmez.

Yine aynı zamanlarda ünlü işadamı Thomas Munnik'in eşi doğum sırasında problem yaşar ve doğum bir türlü gerçekleşemez. O döneme kadar Avrupa'da altı adet sezaryen doğum denenmiş, fakat anne ve bebeğin her ikisinin de sağ kaldığı sezaryen olmamıştır.

 

İLK SAĞLIKLI SEZERYEN DOĞUMU DA YAPTIRDI

İşin daha dramatik tarafı Dr. Barry bu doğumların hiçbirisine şahit olmamıştır. Fakat bir cerrah içgüdüsüyle hemen karar verir ve sezaryeni yapar. Güney Afrika'nın ilk sezaryen doğumu ve anne ile bebeğin sağ kaldığı dünyadaki ilk birkaç sezaryenden biri olur. Sağlıklı bir erkek çocuğu dünyaya gelir ve adı James Barry Munnik olarak konur. Dr. Munnik'in şerefine aile bir yüzyıl kadar çocuklarına ön isim olarak James Barry adını koyarlar. Hatta bu aileden gelen gelen James Barry Munnik Hertzog, 1924 yılında Güney Afrika başbakanı olur. Dr. Barry 1828 yılında başka bir ordu görevi ile Güney Afrika'dan ayrılır. Ardından sırasıyla Mauritius, Jamaica, St. Helena, Leeward ve Windward adaları görevlerine gider. Bu sırada sarı hummaya yakalanır ve İngiltere'ye geri döner. İyileşince 1846'da Malta'ya gönderilir. Malta'da özellikle 1850 yılında çıkan kolera salgınında çok önemli çalışmaları bulunur. Kendine Malta ileri gelenleri arasında ayrıcalıklı bir yer edinir. 1851'de Korgeneral rütbesi ile Korfu adasına, o bölgedeki birlikleri denetlemek üzere gönderilir.

 

HAVLULARI KIVRIMLI HATLARINI YOK ETMEK İÇİN KULLANDI

Dr. Barry, bu haliyle oldukça dikkat çekiyordu. Vejeteryandı, sütünü içtiği bir keçisi ve adı Psyche olan küçük bir köpeği vardı. Gittiği her yere çok güvendiği yardımcısı Danzer'i de götürüyordu. (Danzer Barry'nin 50 yıl boyunca yanında kaldı.)Her sabah Danzer, Barry'e 6 küçük havlu verirdi. Barry bu havluları, kıvrımlı hatlarını yok etmek için vücuduna sarar ve omuzlarını daha geniş göstermesi için vatka gibi omuzlarına yerleştirirdi.

 

FLORENCE NİGHTİNGALE İLE ARASINDA SORUNLAR VARDI

Dönemin en iyi doktoru aynı zamanda en huysuzuydu da. Titiz ve zor beğenen mizacından kaynaklı sürekli problemler yaşıyordu. Aynı dönem birlikte görev yaptığı ünlü reformcu hemşire Florence Nightingale, Dr. Barry için ''Daha önce orduda onun kadar katı bir varlık görmedim'' diye arkasından söylediğiyle bilinir.

 

SIRRI, MEZARA KONULDUĞU SIRADA ORTAYA ÇIKTI

1857 yılında Kanada'da görev yaparken rahatsızlanan Dr. Barry, Londra'ya geri dönmek zorunda kaldı. 76 yaşına geldiğinde de öldü. Dr. Barry'nin son isteği, üzerindeki kıyafetlerle hızlıca gömülmekti. Ancak son isteği yerine getirilmedi, ölümünden sonra doktorun aslında kadın olduğu hatta vücudunda doğum yaptığına dair izler taşıdığı anlaşıldı.

 

İNGİLTERE ORDUSU'NU BİLE KANDIRDI

Askeri kurumlar Barry'nin cinsiyetini fark etmeyerek, yaklaşık yarım yüz yıl boyunca bir kadını görevlendirdiklerini anlayınca, büyük utanç duydular ve konu ile ilgili belgelerin açıklanmasını 100 yıl boyunca yasakladılar. Margaret Ann Bulkley bilinen ilk kadın doktor olmasının yanı sıra, 56 yıl boyunca İngiltere ordusunu da kandırmayı başarabilmiş tek kişi.

 

HALA BİLİNMEYEN YÖNLERİ VAR

Buraya kadar çözümlenebilmiş bulmacanın aslında halen tam olarak bilinemeyen gizleri mevcuttur. Örneğin ölümü sonrası karın derisinde olan gebelik geçirdiğinin belirtisi deri çatlakları ve bu doğumun akıbeti halen net değildir. Margaret'in küçük kız kardeşi Juliana'nın aslında ailenin gizlediği Margaret'in kızı olduğunu söyleyenler olduğu gibi, doktor olarak Güney Afrika'da çalıştığı dönem ilişkiye girdiği o dönemin valisi Somerset'ten hamile kaldığı ve gebelik süresince bir bahaneyle Cape Town'dan uzaklaştığı ve ölü doğum yapıp sonrasında yine James Barry olarak işinin başına döndüğüne dair söylentiler de olmuştur. Son olarak James Barry'nin bir hermafrodit yani çift cinsiyetli olabileceği iddiası da gündeme gelmiştir. Ancak ispatlanması bunca zaman sonra mümkün olmamıştır.